Ας δούμε το εξής παράδειγμα. Μας το έδωσε ο Λ. Κυριακίδης, καθηγητής που δίδασκε το μάθημα “στατιστικές μέθοδοι στην έρευνα” στο μεταπτυχιακό Διδακτικής των Μαθηματικών του Μαθηματικού ΕΚΠΑ. Λέει τα εξής:
«Κάποτε μια εταιρία μου ζήτησε να φτιάξω ένα στατιστικό τεστ, με σκοπό να ξεχωρίσει τους δύο καλύτερους υποψηφίους για μια δουλειά. Tα αποτελέσματα ήταν τα εξής. Ο πρώτος πήρε 12/20, ο δεύτερος 9/20 και όλοι οι υπόλοιποι πήραν 3/20 και κάτω. Ήταν πετυχημένο το τεστ; Η εταιρία ανησυχούσε γιατί δεν ένοιωθε καλά να προσλάβει κάποιον που πήρε 9/20. Όμως, εγώ ήμουν πολύ χαρούμενος. Γιατί; Καταφέραμε να διαλέξουμε με βεβαιότητα τους 2 καλύτερους. Το ότι ο δεύτερος πήρε 9/20 δεν έχει καμία σημασία γιατί δεν ήταν σκοπός του τεστ να βάλει ένα ελάχιστο προαπαιτούμενο ικανοτήτων σαν βάση του 10, αλλά μόνο να διαλέξει τους 2 καλύτερους. Άρα σε ένα τέτοιο στατιστικό τεστ το 10 δε σημαίνει τίποτα, ως απόλυτο νούμερο. Ο βαθμός του κάθε υποψηφίου έχει νόημα ΜΌΝΟ σε σύγκριση με τους βαθμούς των άλλων»
Το παραπάνω παράδειγμα είναι χρήσιμο για προβληματισμούς οι οποίοι συζητιόνται αυτές τις μέρες με θέμα τις πανελλαδικές εξετάσεις. Αφορούν το ότι κατάφεραν να μπουν στο πανεπιστήμιο και υποψήφιοι με βαθμολογία κάτω από 10.000 μόρια. Μάλιστα, η Υπουργός Παιδείας Ν. Κεραμέως δήλωσε πως εξετάζει την επαναφορά της βάσης του 10 για την εισαγωγή την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αλλά και την δυνατότητα κάποιο Πανεπιστήμιο να δηλώνει ειδική ελάχιστη βάση εισαγωγής.
Ποιος είναι ο ρόλος των πανελλαδικών εξετάσεων; Το κάθε τμήμα δηλώνει πόσους υποψηφίους θα δεχτεί και ο ρόλος των πανελληνίων είναι να κατανέμει τους υποψηφίους σε αυτά, σύμφωνα και με τις προτιμήσεις τους. Άρα, ναι, ας το παραδεχτούμε, οι πανελλήνιες είναι ένα στατιστικό τεστ σαν αυτό του παραπάνω παραδείγματος.
Σημαίνει το γεγονός ότι ένας μαθητής έβγαλε π.χ. 9.000 μόρια πως δεν έχει την ικανότητα να εισαχθεί σε ένα τμήμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης; Όχι, καθώς ο βαθμός 9.000 μόρια δεν λέει τίποτα ως απόλυτο νούμερο, αλλά έχει αξία μόνο σε σύγκριση με τους βαθμούς των συνυποψηφίων του. Δηλαδή, το μόνο που σημαίνει είναι ότι αυτό ο μαθητής δεν μπορεί να μπει Ιατρική Αθήνας και μπορεί να μπει Μαθηματικό Σάμου. Τίποτα άλλο. Η βαθμολογία 9.000 μόρια εξαρτάται, επίσης, και από το επίπεδο των θεμάτων της συγκεκριμένης χρονιάς. Δηλαδή, ένας μαθητής που έβγαλε 9.000 μόρια σε μια χρονιά με δύσκολα θέματα, μπορεί να είναι καλύτερος από κάποιον που έβγαλε 11.000 μόρια σε μια χρονιά με εύκολα θέματα.
Θα είχε νόημα μια βάση 10.000 μορίων για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια; Όχι, γιατί τα 10.000 μόρια δε σημαίνουν τίποτα ως απόλυτο νούμερο. Η αναφορά των πανελλαδικών δεν είναι η γνώση, αλλά μόνο η διανομή των υποψηφίων σε τμήματα.
Είναι τα 10.000 μόρια στις πανελλήνιες όριο που να δείχνει επάρκεια γνώσεων για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Όχι. Άλλωστε, αυτό δεν είναι δουλειά των πανελληνίων, αλλά δουλειά του βαθμού απολυτηρίου και των προϋποθέσεων που χρειάζεται να το πάρεις και που εκεί υπάρχει βάση του 10 (η Υπουργός φαίνεται να της αρέσει να το ξεχνάει αυτό).
Είναι ίδιος ο βαθμός 10.000 μόρια με τον βαθμό 10; Όχι. Ο υπολογισμός των μορίων είναι μια πιο σύνθετη διαδικασία που δίνει έμφαση στα μαθήματα βαρύτητας για κάποιο συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο. Αυτό είναι, φυσικά, σε βάρος όλων των άλλων μαθημάτων. Άρα τα μόρια των πανελληνίων δεν είναι σοβαρός δείκτης γενικής μόρφωσης ενός ατόμου που να κρίνει τη γενική καταλληλότητά του για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπως θέλει η Υπουργός.
Μπορεί κάποιος που θα μπει π.χ. με 7.500 μόρια στο Μαθηματικό Σάμου να το τελειώσει; Φυσικά και μπορεί. Αλλά αυτό είναι δουλειά του Πανεπιστημίου να το κρίνει. Δηλαδή είναι δουλειά του Πανεπιστημίου το ποιος θα πάρει την αξία του τίτλου του πτυχίου και ποιος όχι. Το να υποτιμάμε τη δυνατότητα του Πανεπιστημίου να διαμορφώνει τα δικά του επιστημονικά κριτήρια για να διαμορφώνει επιστήμονες και να δίνει πτυχία δεν είναι καλό. Είναι υποβάθμιση του Πανεπιστημίου ως θεσμό.
Ένας από τους λόγους που έπεσαν οι βάσεις είναι το ότι δημιουργήθηκαν κάποια νέα πανεπιστήμια και νέα τμήματα. Χρειαζόμαστε τόσους πολλούς επιστήμονες; Τούτο το ερώτημα δε μπορούν να το λύσουν οι πανελλήνιες και σίγουρα όχι η βάση του 10. Είναι ζήτημα κοινωνικού καταμερισμού εργασίας και όχι εκπαιδευτικό πρόβλημα. Η Υπουργός Ν. Κεραμέως λέει ξεκάθαρα ότι δεν πειράζει το ότι με την εφαρμογή της βάσης του 10 κάποια πανεπιστημιακά τμήματα θα κλείσουν. Είναι, όμως, το κριτήριο για την ύπαρξη ενός δημόσιου πανεπιστημιακού τμήματος ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης;
Ακόμα και η πρώην Υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου είχε πει ότι η βάση του 10 είναι παιδαγωγικά λάθος και η εφαρμογή της τα προηγούμενα χρόνια δεν ανέβασε το επίπεδο των πανεπιστημίων.
Αν, λοιπόν, βάζαμε βαθμολογία στη βάση του 10 ως μέτρο, τότε θα έπαιρνε κάτω από 10. Όπως και στους πολιτικούς της ΝΔ που το προωθούν, παρ’ όλο που χρησιμοποιούν την αριστεία ως επίφαση. Γιατί, όμως, επιμένουν τόσο;
Αν ένας υποψήφιος βγάλει κάτω από 10.000 μόρια, αποτύχει στην εισαγωγή σε τριτοβάθμιο ίδρυμα, φύγει στο εξωτερικό και εκεί πάρει πτυχίο πανεπιστημίου, τότε αυτοί των δέχονται ως επιστήμονα στην Ελλάδα; Φυσικά. Επίση, η ΝΔ είναι υπέρ της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων. Αν κάποιος βγάλει κάτω από 10.000 μόρια και πάει ως πελάτης σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο, τότε τον δέχονται; Φυσικά.
Άρα, η βάση του 10 για αυτούς δεν είναι ένα μέτρο με παιδαγωγικά ή επιστημονικά κριτήρια. Απλά είναι ένα μέτρο που προετοιμάζει την πελατεία των ιδιωτικών πανεπιστημίων ή ΙΕΚ.
Όμως, οι υποστηρικτές
αυτών των μέτρων πατούν σε υπαρκτές αντιφάσεις που έχει το σημερινό σύστημα
εισαγωγής στα πανεπιστήμια με τις πανελλαδικές εξετάσεις. Σίγουρα το μέτρο της
βάσης του 10 τις οξύνει και ωφελεί τους λίγους. Αλλά σίγουρα και η σημερινή
κατάσταση δεν είναι ικανοποιητική. Το σύστημα εισαγωγής εξυπηρετεί την
κοινωνική λειτουργία της εκπαίδευσης όπως την περιγράφει ο Bourdieu «μετατρέποντας τις
κοινωνικές ανισότητες σε εκπαιδευτικές ανισότητες, και μετά ξανά σε κοινωνικές
ανισότητες», δηλαδή την λειτουργία της εκπαίδευσης σε μια καπιταλιστική
κοινωνία. Οι πανελλήνιες εξετάσεις εύκολα μπορούν να μεταρρυθμιστούν προς το
κακό και δύσκολα προς το καλό. Το καλύτερο, όμως, θα ήταν να καταργηθούν.